تسمه بار یکی از ابزارهای مهم در صنایع حمل‌ونقل و باربری است که برای بلند کردن، جابه‌جایی و نگهداری بارهای سنگین استفاده می‌شود. این ابزار که معمولاً از مواد مقاوم مانند پلی‌استر، نایلون یا فولاد تولید می‌شود، به دلیل سبکی و انعطاف‌پذیری بالا جایگزین مناسبی برای زنجیرها و کابل‌های فلزی در بسیاری از کاربردهاست. تسمه‌های بار در اندازه‌ها و ظرفیت‌های مختلف تولید می‌شوند و با توجه به نوع بار و شرایط استفاده انتخاب می‌گردند. استفاده از تسمه بار نه‌تنها ایمنی جابه‌جایی را افزایش می‌دهد، بلکه به کاهش آسیب به بار و تجهیزات نیز کمک می‌کند. این محصول نقش کلیدی در بهینه‌سازی فرآیندهای حمل‌ونقل مدرن ایفا می‌کند.
با انواع استاندارهای تسمه حمل بار آشنا شوید!
استانداردهای مرتبط با تسمه حمل بار به منظور تضمین ایمنی، کیفیت و عملکرد صحیح این تجهیزات تدوین شده‌اند. رعایت این استانداردها در تولید و استفاده از تسمه‌ها، ایمنی کاربران و سلامت بارها را تضمین می‌کند. در ادامه به تعدادی از مهم ترین این استانداردها اشاره نموده ایم:
1. استاندارد مرتبط با ظرفیت وزنی تسمه بار
استاندارد مرتبط با ظرفیت وزنی تسمه بار، به طور خاص EN 1492-1 در اروپا و ASME B30.9 در آمریکا است. این استانداردها روش‌های تعیین ظرفیت کاری ایمن (WLL) و فاکتور ایمنی (Safety Factor) را مشخص می‌کنند. بر اساس EN 1492-1، تسمه‌های بار باید دارای فاکتور ایمنی 7:1 باشند، به این معنی که تسمه باید توانایی تحمل باری 7 برابر ظرفیت کاری ایمن خود را در آزمایش‌های استاتیکی داشته باشد. همچنین در این استاندارد، کدگذاری رنگی برای شناسایی سریع ظرفیت وزنی تسمه‌ها تعریف شده است (مثلاً بنفش برای 1 تن، سبز برای 2 تن و غیره).
این استانداردها تضمین می‌کنند که تسمه‌ها تحت شرایط عادی استفاده به صورت ایمن عمل کنند و ظرفیت وزنی مشخص‌شده را بدون خطر تحمل نمایند.
2. استاندارد مرتبط با رنگ بندی تسمه بار
استاندارد EN 1492-1 یکی از استانداردهای کلیدی در زمینه طراحی و تولید تسمه‌های بار است که نه‌تنها مشخصات فنی تسمه‌ها را تعریف می‌کند، بلکه سیستم رنگ‌بندی خاصی را برای شناسایی سریع و آسان ظرفیت وزنی آن‌ها ارائه می‌دهد. این سیستم رنگ‌بندی به‌طور گسترده در سطح بین‌المللی پذیرفته شده است و هدف آن ارتقای ایمنی و کاهش خطاهای انسانی در زمان استفاده از تسمه‌های بار است. در این استاندارد، هر رنگ نشان‌دهنده ظرفیت کاری ایمن یا WLL (Working Load Limit) مشخصی است. این رنگ‌بندی به شرح زیر تعریف شده است:
| رنگ تسمه | ظرفیت کاری ایمن (WLL) | کاربرد معمول |
|---|---|---|
| بنفش | 1 تن | جابجایی بارهای سبک و معمولی |
| سبز | 2 تن | حمل بارهای متوسط مانند قطعات صنعتی |
| زرد | 3 تن | بارگیری تجهیزات ساختمانی و ماشین آلات |
| خاکستری | 4 تن | جابجایی بارهای بزرگتر مانند سازه ها |
| قرمز | 5 تن | حمل بارهای سنگین در پروژه های بزرگ |
| قهوه ای | 6 تن | حمل تجهیزات و مواد سنگین تر |
| آبی | 8 تن | جابجایی کانتینرها و بارهای صنعتی سنگین |
| نارنجی | 10 تن | حمل بارهای فوق سنگین مانند قطعات بزرگ |
این رنگ‌ها به شکل یکنواخت در سطح تسمه، معمولاً به صورت روکش یا نوار مشخص، قابل مشاهده هستند و کاربران می‌توانند با یک نگاه ساده ظرفیت آن را تشخیص دهند. این ویژگی در محیط‌های کاری شلوغ و پرخطر مانند کارخانه‌ها، بنادر و سایت‌های ساختمانی، اهمیت زیادی دارد زیرا از اتلاف وقت و اشتباهات در انتخاب تسمه مناسب جلوگیری می‌کند. علاوه بر رنگ‌بندی، این استاندارد به فاکتورهای دیگری نظیر شناسنامه‌گذاری تسمه‌ها، شامل اطلاعاتی همچون ظرفیت کاری، طول تسمه و کد تولید، تأکید دارد. این اطلاعات معمولاً به صورت یک برچسب یا دوخت دائمی بر روی تسمه درج می‌شوند تا در مواقع ضروری قابل دسترسی باشند.
سیستم رنگ‌بندی تسمه‌ها همچنین مکمل سایر الزامات ایمنی مانند فاکتور ایمنی (Safety Factor) است که برای تسمه‌های بار معمولاً 7:1 تعیین شده است. این به این معناست که تسمه باید توانایی تحمل باری هفت برابر ظرفیت کاری ایمن خود را در آزمایش‌های ایمنی داشته باشد. در نهایت، استفاده از استاندارد EN 1492-1 و رعایت رنگ‌بندی مشخص‌شده در آن، نه‌تنها به افزایش ایمنی در حمل‌ونقل بار کمک می‌کند، بلکه فرآیند جابه‌جایی و بارگیری را نیز سریع‌تر و بهینه‌تر می‌سازد. این استاندارد به عنوان یک مرجع جهانی، تضمین‌کننده کیفیت و عملکرد مناسب تسمه‌ها در شرایط مختلف است.
3. استاندارد مرتبط با کاربرد تسمه بار
استانداردهای مرتبط با کاربرد تسمه بار شامل دستورالعمل‌ها و مشخصات فنی هستند که نحوه استفاده ایمن، نگهداری و محدودیت‌های کاری تسمه‌ها را تعریف می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این استانداردها، EN 1492-1 است که در اروپا به عنوان مرجع اصلی برای تسمه‌های بافته‌شده از الیاف مصنوعی شناخته می‌شود. این استاندارد به موارد زیر در کاربرد تسمه بار می‌پردازد:
1. ظرفیت کاری ایمن (WLL)
این استاندارد، حداکثر بار مجاز (WLL) برای تسمه‌ها را مشخص کرده و تأکید دارد که هر تسمه باید تحت بار مشخص‌شده و در شرایط معین استفاده شود. همچنین، رنگ‌بندی تسمه‌ها در EN 1492-1 به کاربران کمک می‌کند تا به سرعت ظرفیت مناسب را برای کاربرد خود انتخاب کنند.
2. شرایط استفاده
EN 1492-1 شرایط کاری خاص مانند دما، رطوبت و تماس با مواد شیمیایی را در نظر گرفته و توصیه‌هایی برای استفاده از تسمه در این شرایط ارائه می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، تسمه‌های ساخته‌شده از پلی‌استر نباید در محیط‌های اسیدی یا دماهای بالای 200 درجه سانتی‌گراد استفاده شوند.
3. روش‌های مناسب برای بلند کردن بار
این استاندارد توضیحاتی در مورد نحوه صحیح بلند کردن بار با استفاده از تسمه ارائه می‌دهد، از جمله:
- استفاده از تسمه به صورت مستقیم یا حلقه‌ای
- جلوگیری از پیچ‌خوردگی یا گره‌زدن تسمه
- استفاده از وسایل جانبی مانند قلاب یا شگل برای جلوگیری از آسیب به تسمه
4. بازرسی و نگهداری
EN 1492-1 دستورالعمل‌هایی برای بررسی منظم تسمه‌های بار ارائه می‌دهد. کاربران باید تسمه‌ها را از نظر وجود پارگی، فرسودگی، تغییر رنگ، یا آسیب به الیاف بررسی کنند و در صورت مشاهده هرگونه آسیب، تسمه را از رده خارج نمایند.
5. ایمنی در حین استفاده
استاندارد به کاربران یادآور می‌شود که هرگز تسمه بار را در شرایطی فراتر از ظرفیت کاری ایمن (WLL) استفاده نکنند و از عوامل خطرزا مانند گوشه‌های تیز یا تماس با سطوح زبر جلوگیری کنند. برای محافظت بیشتر، استفاده از روکش‌ها یا گاردهای محافظ در برابر آسیب توصیه می‌شود.
4. استانداردهای مکمل تسمه بار
علاوه بر EN 1492-1، استانداردهای دیگری مانند ASME B30.9 (در آمریکا) و ISO 7593 نیز در سطح جهانی استفاده می‌شوند. این استانداردها بر روی جنبه‌های طراحی، تست و استفاده ایمن از تسمه‌ها تمرکز دارند و به کاربران کمک می‌کنند تا تسمه‌های مناسب را برای کاربردهای خاص انتخاب کرده و از آن‌ها به صورت ایمن استفاده کنند. رعایت این استانداردها تضمین می‌کند که تسمه بار با حداکثر کارایی و کمترین خطر ممکن به کار گرفته شود.
مفهوم رنگ بندی تسمه حمل بار چیست؟
رنگ‌بندی تسمه‌های حمل بار بر اساس استاندارد EN 1492-1 طراحی شده است تا کاربران به راحتی ظرفیت کاری ایمن (WLL) تسمه را تشخیص دهند. هر رنگ نشان‌دهنده حداکثر وزنی است که تسمه می‌تواند به‌صورت ایمن جابه‌جا کند. در ادامه، مفهوم هر رنگ و ظرفیت مربوطه شرح داده شده است:
-
تسمه حمل بار زرد
این تسمه‌ها برای ظرفیت کاری 3 تن طراحی شده‌اند و به دلیل کاربرد گسترده در صنایع مختلف، یکی از پرمصرف‌ترین تسمه‌ها هستند. از آن‌ها برای جابه‌جایی تجهیزات متوسط و سنگین مانند سازه‌های فلزی، ماشین‌آلات و مواد ساختمانی استفاده می‌شود.
-
تسمه حمل بار سبز
رنگ سبز نشان‌دهنده ظرفیت کاری 2 تن است. این تسمه‌ها برای بارهایی با وزن متوسط مناسب بوده و به طور گسترده در کارخانه‌ها، انبارها و پروژه‌های عمرانی استفاده می‌شوند. انعطاف‌پذیری بالا و وزن کم، این تسمه‌ها را به ابزاری محبوب تبدیل کرده است.
-
تسمه حمل بار آبی
تسمه‌های آبی برای ظرفیت کاری 8 تن طراحی شده‌اند و معمولاً برای جابه‌جایی بارهای سنگین مانند کانتینرها، سازه‌های بزرگ و تجهیزات صنعتی استفاده می‌شوند. این تسمه‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر کشش، برای کاربردهای سنگین و حساس ایده‌آل هستند.
-
تسمه حمل بار قرمز
رنگ قرمز نشان‌دهنده ظرفیت کاری 5 تن است. این تسمه‌ها برای بارهایی با وزن سنگین مناسب بوده و در صنایعی مانند نفت و گاز، پتروشیمی و پروژه‌های زیرساختی استفاده می‌شوند. مقاومت و دوام بالای این تسمه‌ها، آن‌ها را برای محیط‌های چالش‌برانگیز مناسب می‌کند.
-
تسمه حمل بار مشکی
تسمه‌های مشکی معمولاً برای ظرفیت‌های ویژه و بارهای سفارشی استفاده می‌شوند و می‌توانند وزن‌های بسیار بالایی مانند 15 تن و بیشتر را تحمل کنند. این تسمه‌ها در صنایع سنگین، نظیر معدن، ساخت‌وسازهای بزرگ و حمل بارهای بسیار حجیم به کار می‌روند.
رنگ‌بندی تسمه‌های حمل بار به‌طور مؤثر به کاربران کمک می‌کند تا با یک نگاه سریع، ظرفیت مناسب را برای بارگیری انتخاب کنند و از خطرات ناشی از انتخاب اشتباه یا استفاده نادرست جلوگیری شود. این سیستم، بهبود ایمنی و سرعت در عملیات حمل‌ونقل را تضمین می‌کند.
انواع استانداردهای جهانی تسمه حمل بار
در ادامه به تعدادی از شناخته شده ترین استانداردهای تعریف شده برای انواع تسمه حمل بار از جمله تسمه بلت، تسمه جغجغه ای و… اشاره شده است:
-
استاندارد EN 12195-2 (اروپا)
-
استاندارد ASME B30.9 (آمریکا)
این استاندارد در آمریکا تدوین شده و به طراحی، ساخت، تست و استفاده از تسمه‌های بار پرداخته است. ASME B30.9 تمام جنبه‌های مرتبط با ایمنی، از جمله مواد مورد استفاده، روش‌های صحیح بلند کردن بار، و بازرسی منظم تسمه‌ها را پوشش می‌دهد. این استاندارد به‌ویژه در صنایع سنگین و پروژه‌های ساختمانی در آمریکا و کشورهای دیگر کاربرد دارد و از تسمه‌های ساخته‌شده از الیاف مصنوعی، فلزات و زنجیرها پشتیبانی می‌کند.
-
استاندارد ISO 9001
استاندارد ISO 9001 مربوط به مدیریت کیفیت است و در صنایع تولید تسمه‌های حمل بار نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این استاندارد تضمین می‌کند که فرایند تولید تسمه‌ها مطابق با الزامات کیفیت و ایمنی انجام شود. تولیدکنندگانی که گواهینامه ISO 9001 را دریافت می‌کنند، به مشتریان اطمینان می‌دهند که محصولات آن‌ها از استانداردهای جهانی پیروی می‌کند و فرآیندهای تولید بهینه و قابل‌اعتماد دارند.
-
استاندارد DIN 60005 (آلمان)
استاندارد DIN 60005 یکی از استانداردهای آلمانی مرتبط با تولید و استفاده از تسمه‌های بار است. این استاندارد شامل الزامات مربوط به جنس تسمه، روش‌های تست، و مشخصات فنی برای مقاومت در برابر کشش و فرسایش است. DIN 60005 همچنین به جزئیات مربوط به شناسایی و نشانه‌گذاری تسمه‌ها برای استفاده در محیط‌های صنعتی مختلف پرداخته و سازگاری با قوانین ملی و اروپایی را تضمین می‌کند.
-
استاندارد WSTDA (انجمن توسعه تسمه و تجهیزات)
WSTDA مخفف Web Sling & Tie Down Association است که مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و استانداردهای کاربردی برای تسمه‌های حمل بار و تجهیزات مهار بار تدوین می‌کند. این استانداردها، که در صنایع مختلف از جمله حمل‌ونقل، ساخت‌وساز و لجستیک استفاده می‌شوند، بر روی ایمنی، دوام، و قابلیت اطمینان تسمه‌ها تأکید دارند. WSTDA همچنین بهترین روش‌های نصب، نگهداری، و بازرسی تسمه‌ها را به کاربران آموزش می‌دهد.
جمع بندی
رنگ‌بندی تسمه‌های حمل بار و استانداردهای مرتبط مانند EN 1492-1 نقش کلیدی در ارتقای ایمنی و بهینه‌سازی فرآیند جابه‌جایی بار دارند. این سیستم به کاربران کمک می‌کند تا به‌سرعت ظرفیت کاری تسمه‌ها را شناسایی کرده و انتخاب مناسبی داشته باشند. رعایت استانداردها و استفاده صحیح از این تجهیزات، خطرات ناشی از خطاهای انسانی را کاهش داده و بهره‌وری عملیات را افزایش می‌دهد.