پولیفت، یک ابزار مکانیکی است که به منظور بلند کردن، کشیدن و جابه جا کردن اجسام سنگین طراحی شده است. این ابزار با بهره گیری از اصل ساده قرقره و اهرم، نیروی انسانی را تقویت کرده و امکان جابه جایی بارهای سنگین را با حداقل تلاش فراهم می کند. پولیفت ها در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، صنعت، کشاورزی و حتی در کارهای روزمره کاربرد گسترده ای دارند. بنابراین رعایت نکات ایمنی پولیفت اهمیت زیادی دارد.
پولیفت ها به طور کلی از اجزای زیر تشکیل می شوند:
- بدنه: معمولاً از جنس فولاد مقاوم ساخته می شود تا بتواند وزن بار را تحمل کند.
- قرقره ها: قطعات دایره ای شکلی هستند که زنجیر یا طناب از اطراف آن ها عبور می کند. قرقره ها با کاهش نیروی مورد نیاز برای بلند کردن بار، کار با پولیفت را آسان تر می کنند.
- زنجیر یا طناب: برای اتصال بار به پولیفت و انتقال نیرو استفاده می شود. زنجیرها معمولاً از جنس فولاد با مقاومت بالا تولید می شوند و طناب ها نیز از مواد مقاوم در برابر سایش و پارگی تولید می شوند.
- اهرم: با اعمال نیرو بر روی اهرم، زنجیر یا طناب کشیده شده و بار بلند می شود.
- قلاب ها: برای اتصال بار به زنجیر یا طناب استفاده می شوند.
پولیفت ها بر اساس ظرفیت باربری، نوع محرک و کاربردشان به انواع مختلفی تقسیم می شوند. رعایت نکات ایمنی پولیفت در همه این انواع مهم است. پولیفت دستی رایج ترین نوع پولیفت است که نیروی محرک آن توسط انسان تامین می شود. پولیفت برقی نیز با استفاده از موتور برقی کار می کنند و برای بلند کردن بارهای سنگین تر و در مسافت های طولانی تر مناسب هستند. همچنین پولیفت بادی از فشردگی هوا برای کارکرد استفاده می کنند و در محیط های صنعتی و کارگاه ها کاربرد دارند. از طرف دیگر پولیفت هیدرولیکی از نیروی هیدرولیک برای بلند کردن بار استفاده می کنند و در صنایع سنگین کاربرد دارند.
نکات مهمی که باید قبل از استفاده از پولیفت چک کنیم
نکات ایمنی پولیفت به نکات قبل از استفاده، در حین استفاده و بعد از استفاده از آن تقسیم می شود. توجه به نکات ایمنی پولیفت زنجیری قبل از استفاده از آن بسیار مهم است تا از بروز حوادث ناگوار و آسیب به تجهیزات جلوگیری شود و عمر مفید پولیفت خود را افزایش دهید. در این رابطه باید دو کار زیر را انجام دهید.
-
بازرسی دقیق پولیفت
از مهم ترین نکات ایمنی پولیفت این است که ابتدا بدنه و قلاب ها را بررسی کنید. بایستی به دنبال هرگونه ترک، شکستگی، خوردگی یا تغییر شکل در بدنه اصلی پولیفت و قلاب ها باشید. سپس زنجیر یا طناب را به دقت بررسی کنید تا از وجود هرگونه حلقه گشاد، زنگ زدگی، ساییدگی بیش از حد یا ترک اطمینان حاصل کنید. پس از آن تمام مفاصل و اتصالات متحرک را به دقت بررسی کنید تا از روان بودن حرکت آن ها و عدم وجود هرگونه گیر یا سایش اطمینان حاصل نمایید. همچنین اگر پولیفت مجهز به سیستم ترمز است، عملکرد صحیح آن را بررسی کنید. در پولیفت های برقی یا هیدرولیکی نیز سیستم کنترل و موتور را بررسی کنید تا از سالم بودن آن ها اطمینان حاصل شود.
-
بررسی محیط و شرایط کار
از دیگر نکات ایمنی پولیفت بررسی محیط کار است. ابتدا اطمینان حاصل کنید که محل نصب پولیفت کاملا پایدار و محکم باشد. سپس ظرفیت باربری پولیفت را با وزن باری که قصد بلند کردن آن را دارید مقایسه کنید و اطمینان حاصل نمایید که پولیفت توانایی بلند کردن بار را دارد. پس از آن حداکثر ارتفاعی که پولیفت می تواند بار را بلند کند را بررسی کنید. بایستی از استفاده از پولیفت در شرایط آب و هوایی نامناسب مانند بارندگی شدید، باد شدید و دمای بسیار بالا یا پایین خودداری کنید و البته اطمینان حاصل کنید که هیچ مانعی در مسیر حرکت بار وجود ندارد.
بررسی زنجیر بار
زنجیر بار، یکی از مهم ترین اجزای سیستم های باربرداری است که برای بلند کردن، کشیدن و جابه جایی بارهای سنگین به کار می رود. انتخاب و نگهداری صحیح زنجیر بار، نقش بسیار مهمی در ایمنی عملیات و جلوگیری از حوادث احتمالی دارد و از نکات ایمنی پولیفت به شمار می رود. زنجیرهای بار در صنایع مختلفی از جمله ساخت و ساز، صنعت، کشاورزی و دریانوردی کاربرد گسترده ای دارند. برخی از کاربردهای مهم زنجیر بار عبارتند از بلند کردن بارهای سنگین، بستن و مهار بار و کشیدن اجسام سنگین. زنجیرهای بار به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند.
جنس زنجیرهای آلیاژی از فولاد آلیاژی با مقاومت بالا تولید می شوند و برای باربرداری های سنگین و در شرایط سخت کاری مناسب هستند. زنجیرهای آلیاژی به دلیل مقاومت بالا در برابر سایش، کشش و خستگی، طول عمر بیشتری دارند. زنجیرهای فولادی نرم نیز از فولاد نرم ساخته شده و مقاومت کمتری نسبت به زنجیرهای آلیاژی دارند. به همین دلیل، برای باربرداری های سبک و در شرایط کاری معمولی مناسب هستند. زنجیر بار دارای ویژگی های زیر است:
- مهم ترین ویژگی یک زنجیر بار، مقاومت کششی آن است که نشان دهنده حداکثر باری است که زنجیر می تواند تحمل کند.
- زنجیر بار باید در برابر سایش و خوردگی مقاوم باشد تا طول عمر آن افزایش یابد.
- زنجیر بار باید به اندازه کافی انعطاف پذیر باشد تا بتوان آن را به راحتی به دور اجسام پیچید.
- ابعاد زنجیر بار بر اساس ظرفیت باربری و کاربرد آن انتخاب می شود.
بررسی چرخ بالابر پولیفت
پولیفت یا بالابر زنجیری یکی از ابزارهای پرکاربرد در صنایع مختلف برای جابه جایی اجسام سنگین است. بخش اصلی و حیاتی پولیفت، چرخ آن است که نقش بسیار مهمی در عملکرد و ایمنی این دستگاه ایفا می کند. چرخ های بالابر پولیفت به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند. جنس چرخ های فولادی از فولاد می باشد، و مقاومت بسیار بالایی در برابر سایش و خوردگی دارند و برای باربرداری های سنگین و در شرایط سخت کاری مناسب هستند. چرخ های چدنی نسبت به چرخ های فولادی مقاومت کمتری دارند اما از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر هستند. این نوع چرخ ها برای باربرداری های سبک تر و در شرایط کاری معمولی مناسب می باشند. استفاده صحیح و اصولی از چرخ ها هم از نکات ایمنی پولیفت به حساب می آیند.
بررسی قلاب ها
قلاب ها، یکی از اجزای اصلی و حیاتی سیستم های باربرداری هستند که برای اتصال بار به تجهیزات بالابر مانند جرثقیل، وینچ برقی و پولیفت استفاده می شوند. انتخاب و استفاده صحیح از قلاب، نقش بسیار مهمی در ایمنی عملیات باربرداری و جلوگیری از حوادث احتمالی دارد. مهم ترین ویژگی یک قلاب، ظرفیت باربری آن است که نشان دهنده حداکثر باری است که قلاب می تواند تحمل کند. قلاب باید مقاومت بالایی نیز در برابر سایش داشته باشد تا در اثر اصطکاک با بار دچار آسیب نشود.
همچنین قلاب باید در برابر رطوبت و مواد شیمیایی مقاوم باشد تا دچار خوردگی نشود. از سوی دیگر قلاب باید دارای مکانیسم ایمنی باشد تا از باز شدن ناگهانی آن جلوگیری شود. از قلاب برای بلند کردن بارهای سنگین با استفاده از جرثقیل، وینچ و سایر تجهیزات باربرداری، برای قفل و مهار بارهای سنگین روی کامیون ها، تریلرها و سایر وسایل نقلیه استفاده می شود. همچنین قلاب برای اتصال به تجهیزات مختلف مانند زنجیر، طناب، قلابک و سایر اتصالات نیز مورد استفاده قرار می گیرد. قلاب ها باید مطابق با استانداردهای بین المللی تولید و عرضه شوند.
برخی از استانداردهای مهم قلاب عبارتند از:
- استاندارد ASTM: این استاندارد توسط انجمن آزمون و مواد آمریکا تصویب شده و یکی از مهم ترین استانداردهای قلاب در جهان است.
- استاندارد DIN: این استاندارد توسط موسسه استاندارد آلمان تدوین شده و برای قلاب های مورد استفاده در اروپا کاربرد دارد.
یکی از نکات ایمنی پولیفت این است که در استفاده از قلاب ها به این استانداردها توجه شود. قلاب ها بر اساس شکل، اندازه، ظرفیت باربری و کاربردشان به انواع مختلف زیر تقسیم می گردند:
- قلاب ساده: این نوع قلاب ساده ترین نوع قلاب است و معمولاً برای باربرداری های سبک استفاده می شود.
- قلاب قلابکی: این نوع قلاب دارای یک قلاب اضافی در انتهای خود است و برای اتصال به زنجیر یا طناب استفاده می شود.
- قلاب قلابی با حلقه: این نوع قلاب نیز دارای یک حلقه در انتهای خود است و به منظور اتصال به زنجیر یا طناب استفاده می شود.
- قلاب قلابی با پیچ: این نوع قلاب دارای یک پیچ در انتهای خود است و برای اتصال به قطعات مختلف استفاده می شود.
- قلاب مخصوص: این نوع قلاب ها برای کاربردهای خاص مانند بلند کردن بارهای با شکل نامنظم طراحی می شوند.
نکات ایمنی کار با پولیفت کدام اند؟
پولیفت ابزاری قدرتمند برای جابه جایی اجسام سنگین است، اما در صورت عدم رعایت نکات ایمنی می تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. برخی از مهم ترین نکات ایمنی پولیفت هنگام کار عبارتند از:
- آموزش: قبل از استفاده از پولیفت، حتما آموزش های لازم را ببینید و با نحوه کارکرد صحیح آن آشنا شوید.
- تجهیزات ایمنی: از تجهیزات ایمنی مانند کلاه ایمنی، دستکش، کفش ایمنی و جلیقه ایمنی استفاده کنید.
- بارگذاری صحیح: بار را به طور متعادل و ایمن روی قلاب ها قرار دهید.
- سرعت حرکت: سرعت حرکت بار را کنترل کنید و از حرکات ناگهانی خودداری کنید.
- توقف کامل: قبل از انجام هرگونه تنظیم یا تعمیرات، اطمینان حاصل کنید که پولیفت به طور کامل متوقف شده است.
- بار اضافی: از اعمال بار اضافی به پولیفت خودداری کنید.
- محیط کار: اطمینان حاصل کنید که محیط کار شما روشن و بدون مانع است.
- توجه: هنگام کار با پولیفت، حواستان را جمع کنید و از انجام کارهای دیگر خودداری کنید.
- زنجیر: از زنجیرهای آسیب دیده، پیچ خورده یا کوتاه شده استفاده نکنید.
- قلاب: اطمینان حاصل کنید که قلاب به درستی به بار متصل است و هیچ گونه آسیبی ندارد.
- سیستم ترمز: اگر پولیفت مجهز به سیستم ترمز است، عملکرد صحیح آن را بررسی کنید.
- بار نامتعادل: از بلند کردن بارهای نامتعادل خودداری کنید.
- کار در ارتفاع: هنگام کار در ارتفاع، از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنید.
پس از استفاده از پولیفت هم باید یک سری از نکات ایمنی را انجام دهید. یکی از نکات ایمنی پولیفت بعد از استفاده، تمیزکاری است. پس از استفاده از پولیفت، آن را تمیز کرده و در مکانی خشک و خنک نگهداری کنید. یکی دیگر از نکات ایمنی پولیفت نگهداری است. به طور مرتب پولیفت را سرویس و نگهداری کنید.
جمع بندی
کاربردهای پولیفت بسیار گسترده است. آن ها در صنایع مختلف کاربردهای متنوعی دارند، از جمله در ساخت و ساز و برای بلند کردن مصالح ساختمانی، تجهیزات و قالب ها، در صنعت و برای جابه جایی قطعات سنگین در خطوط تولید و تعمیرات، در کشاورزی و برای بلند کردن بارهای سنگین مانند کیسه های کود و علوفه، در انبارداری و برای جابه جایی کالاها در انبارها و سوله ها و همچنین در نفت و گاز و برای انجام عملیات تعمیراتی در سکوهای نفتی و خطوط لوله. نکات ایمنی پولیفت باید به خوبی رعایت شود وگرنه پولفیت در این کاربردها خیلی نمی تواند موثر واقع شود.
یکی از مهم ترین نکات ایمنی پولفیت این است که قبل از استفاده از آن، باید به طور کامل مورد بازرسی قرار گیرد تا از سالم بودن تمام اجزا اطمینان حاصل شود. همچنین چون هر پولیفت دارای ظرفیت باربری مشخصی است نباید از آن برای بلند کردن بارهایی سنگین تر از ظرفیت نامی استفاده شود. از طرف دیگر پولیفت باید در محلی امن و پایدار نصب شود تا از سقوط بار جلوگیری شود. از دیگر نکات ایمنی پولفیت، آموزش کاربران و استفاده از تجهیزات ایمنی است.