وینچ جرثقیل چیست؟

وینچ یا کشنده در واقع نوعی ابزار مکانیکی است که نیروی محرکه مورد نیاز آن به وسیله الکتروموتور (و یا هیدروموتور یا موتور احتراقی) تامین می گردد. از این ابزار جهت کشیدن یا بلند کردن اجسام در صنایع مختلف ساختمان سازی، دریایی، نیروگاه ها، کارگاه ها و… استفاده می شود. وینچ (Winch) یا همان بالابر در انواع مختلف و با ظرفیت های گوناگونی تولید و مورد استفاده قرار می گیرد که بسته به صنعت متفاوت است.

نحوه عملکرد وینچ چگونه است؟

نحوه کارکرد وینچ به این صورت است که ابتدا نیروی محرکه مورد نیاز دستگاه توسط یک موتور از نوع الکتریکی، احتراقی یا هیدرولیکی (بسته به نوع وینچ) تولید شده و به گیربکس منتقل می گردد. سپس گیربکس موتور از سرعت نیروی تولید شده کاسته و به قدرت آن می افزاید و در مرحله ی بعد نیز این نیرو از طریق شفت رابط متصل به درام یا قرقره به آن منتقل شده و بدین ترتیب درام شروع به گردش می کند. در نتیجه گردش درام نیز سیم بکسل متصل به آن به صورت رفت و برگشتی به حرکت در می آید.

معرفی اجزای وینچ (Winch)

به طور کلی می توان اجزای تشکیل دهنده وینچ را در سه دسته کلی شامل قسمت تولید نیروی متحرکه، گیربکس، درام یا قرقره تقسیم بندی نمود. قسمتی که وظیفه تولید نیروی محرکه را بر عهده دارد می تواند به صورت دستی، برقی، هیدرولیکی، پنوماتیکیو سوخت فسیلی باشد که نوع آن با توجه به نوع کاربری تعیین می گردد.

بخش گیربکس نیز دارای انواع مختلفی است و مدل و سایز آن بسته به نوع و ظرفیت وینچ متفاوت است. بخش درام یا قرقره نیز وظیفه انتقال نیروی گشتاور گیربکس و کنترل سیم بکسل را بر عهده دارد.

• گیربکس

گیربکس وینچ در واقع با کاهش و تنظیم دور موتور، امکان لیفتینگ و کشش بارهای مختلف را بر اساس ظرفیت وینچ فراهم می کند. یکی از رایج ترین و کاربردی ترین گیربکس های به کار رفته در انواع وینچ ها، گیربکس حلزونی است که نسبت به تحمل وزن و توان وینچ ابعاد آن متغیر است و بسته به سرعت خروجی موتور و توان ورودی می تواند چندین تن بار را جابجا نماید. جنس پوسته این مدل گیربکس معمولا از چدن بوده و دنده های به کار رفته در داخل آن نیز از آلیاژ فولاد تهیه می شوند.

• درام (Drum)

درام یا قرقره در وینچ متشکل از یک سیستم یاتاقان بندی با امکان کشش و حمل اجسام مختلف با وزن های گوناگون است. گفته می شود قطر درام با سرعت خطی وینچ تاثیر مستقیم گذاشته و با افزایش قطر این قطعه، سرعت کشش خطی وینچ نیز بیشتر خواهد شد. متعلقات درام شامل پایه بلبرینگی، شفت ورودی، پولی و… است که همگی نقش مهمی را در نگهداری و حمل سیم بکسل ایفا می کنند.

• سیم بکسل

سیم بکسل مورد استفاده برای دستگاه وینج در دسته های نتاب، فولادی، کنفی، نواری، تسمه ای و… تقسیم بندی می گردند و در قطر های مختلفی موجود می باشند. همچنین گرید های مختلفی برای سیم بکسل وینچ در نظر گرفته می شود که رایج ترین آن ها گرید 6، 8 و 10 است که کاملا بر اساس توان وینچ تعیین می گردند.

• تابلو برق و اینورتر

از دیگر اجزای کلیدی موجود در انواع وینج می توان به تابلو برق، اینورتر و تابلو فرمان اشاره نمود که وظیفه تغییر دور، تنظیم وینچ و فرمان دهی به وینچ را بر عهده دارند. تمامی این اجزا بر روی یک شاسی از جنس آهن یا فولاد قرار می گیرند که معمولا به شکل قوطی، ورق، نبشی، سپری و H ساخته و بر روی دستگاه نصب می گردد.

کاربرد وینچ در صنایع مختلف

امروزه وینچ های موجود در بازار بیشتر برای مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. مهم ترین صنایع مصرف کننده انواع وینچ در زیر آمده است:

• معادن: در معادن به منظور جابجایی مواد معدنی استخراج شده می توان از وینچ استفاده نمود.
• ساختمان سازی: حمل و جابجایی بسیاری از مصالح ساختمان توسط وینچ ها صورت می گیرد.
• استخراج نفت: در نیروگاه هایی که به استخراج نفت پرداخته می شود می توان استفاده گسترده ای از وینچ ها در زمینه حمل تجهیزات و مواد استخراج شده نمود.
• صنایع دریایی: صنایع دریایی نیز از جمله مهم ترین مصرف کنندگان وینچ محسوب می گردند که از آن جهت مصارفی چون جابجایی تجهیزات و صید ماهی استفاده می شود.
• کابل کشی: با استفاده از وینچ می توان میزان سرعت و مسافت را در عملیات کابل کشی کنترل نمود.

انواع وینچ بر اساس نیروی محرکه

از آنجایی که نیروی محرکه عامل اصلی حرکت و کارایی وینچ محسوب می گردد، مهم ترین و رایج ترین دسته بندی موجود برای وینچ، دسته بندی بر اساس نوع نیروی محرکه مورد استفاده در وینچ است. لازم به ذکر است هر چه وینچ قوی تر باشد، به نیروی محرکه قوی تری برای به حرکت در آوردن آن نیاز داریم. لذا انتخاب وینچ بر اساس نوع نیروی محرکه می بایست کاملا با توجه به شرایط کاری و اجسام مورد نظر برای جابجایی صورت گیرد.

• وینچ برقی یا الکتریکی

وینچ برقی که به آن الکترو وینچ نیز گویند، در میان سایر وینچ ها بیشترین کاربرد را برای مصارف معمولی و صنعتی دارد و نیروی محرکه مورد نیاز آن از یک الکتروموتور تامین می گردد. الکتروموتور موجود در وینچ برقی می تواند از نوع 2 فاز یا 3 فاز بوده که بسته به مدل و توان وینچ برقی متغیر است. هرچه قدرت و ظرفیت وینچ بیشتر باشد، الکتروموتور مورد استفاده در آن نیز قوی تر خواهد بود.

یکی از قابلیت های بسیار کاربردی موجود در برخی الکتروموتورها نیز ترمز است که از حرکت شفت در لحظه توقف موتور جلوگیری به عمل آورده و بیشتر برای الکتروموتورهای سه فاز مورد استفاده قرار می گیرد.

• وینچ دستی ساده

نیروی مورد نیاز این مدل وینچ توسط کاربر و از طریق فشردن اهرم تامین می گردد و بیشترین مصرف آن نیز برای کاربردهای سبک صنعتی می باشد. این مدل وینچ ها به طور میانگین قادر به جابجایی بارهای 1 تا 2 تنی هستند. قطعات اصلی تشکیل دهنده وینچ دستی شامل صفحه فلزی، چرخ دنده، جمع کننده سیم و سیم بکسل است که وجود هر یک از آن ها برای عملکرد مناسب وینچ ضروری است.

وینچ دستی کلاج دار، یکی از نواع رایج وینچ دستی است که به دلایل مختلفی شامل وزن پایین، قیمت مناسب و کارکرد آسان برای مصارف سبک مناسب است و مورد توجه زیادی قرار گرفته است.

• وینچ هیدرولیکی

وینچ هیدرولیک، نوعی وینچ با ماهیت کششی یکسان با سایر وینچ هاست که نیروی محرکه مورد نیاز آن از طریق یک سیستم هیدرولیکی قدرتمند تامین می گردد. این نوع وینچ در میان سایر وینچ ها از قدرت بالاتری برخوردار بوده و همین امر موجب شده است که برای مصارف سنگین و نیمه سنگین صنعتی و در انواع جرثقیل، بالابر، خودروبر و… مورد استفاده قرار گیرد.

سیستم هیدرولیک موجود در این نوع وینچ که با نام یونیت هیدرولیک شناخته می شود متشکل از مخزن روغن هیدرولیک، پمپ روغن هیدرولیک، اتصالات (شامل شلنگ هیدرولیک، لوله و کانتورهای هیدرولیک) دریچه های فشار شکن، شیرهای کنترل جهت، شیرهای فشار شکن و یک موتور هیدرولیک است که همگی موجب دوران شفت هیدروموتور و تولید گشتاور می گردند. لازم به ذکر است در مکان هایی که با محدودیت فضا مواجه هستیم می توان یونیت را با فاصله از وینچ نصب و عملکرد آن را از طریق شلنگ های رابط هیدرولیکی کنترل نمود تا از بروز خطرات احتمالی چون انفجار جلوگیری به عمل آید.

• وینچ موتور دیزلی و وینچ بنزینی

این سری از وینچ ها معمولا در مکان هایی که دسترسی به جریان برق وجود ندارد مورد استفاده قرار می گیرند و نیروی دورانی مورد نیاز آن ها نیز با استفاده از موتورهایی با سوخت فسیلی تامین می گردد. از آنجایی که در این نوع وینچ ها شفت خروجی تنها در یک جهت گردش دارد، به منظور چرخش آن در جهت مخالف از از گیربکس های مخصوصی استفاده می شود که علاوه بر تنظیم سرعت بالای موتور قادر به کنترل عمل چپ گرد و راست گرد درام نیز می باشند.

• وینچ بادی (پنوماتیک)

وینچ بادی یا وینچ پنوماتیک به نوعی از وینچ گفته می شود که نیروی محرکه خود را از هوای فشرده می گیرد و بیشتر برای آسانسور و بیل های بخار مورد استفاده قرار می گیرد. نحوه کارکرد آن نیز به این صورت است که ابتدا هوای محیط اطراف توسط کمپرسور باد فشرده شده و توسط خطوط تغذیه هوا به موتور بادی (ایر موتور) منتقل می گردد و در نتیجه موتور شروع به دوران می کند. سپس نیروی دورانی موجود در ایرموتور بسته به وزن بار به کابل درام منتقل می گردد و در نتیجه بار جابجا می گردد. لازم به ذکر است در وینچ بادی عمل کشیدن یا رهاسازی بار از طریق تنظیم نمودن میزان کشش سیم روی درام صورت می گیرد.

انواع وینچ بر اساس کارایی

در دسته بندی وینچ بر اساس کاربرد می توان به سه دسته وینچ کششی یک طرفه، دو طرفه و پرتابل اشاره نمود.

• وینچ کششی یک طرفه

وینچ کششی یک طرفه همان طور که از نامش پیداست تنها در یک جهت حرکت می کند و سرعت آن نیز تابعی از میزان ضریب اصطکاک است.

• وینچ کششی دو طرفه

وینچ کششی دو طرفه نیز در دو جهت متفاوت (رفت و برگشتی) حرکت نموده و از سرعتی بالاتر از وینچ کششی یک طرفه برخوردار است.

• پرتابل

پرتابل نیز نوعی وینچ با عملکرد مشابه با وینچ یک طرفه است که تنها در یک جهت حرکت کرده و حرکات رفت و برگشتی به صورت همزمان بر روی آن انجام می گیرند.

روش انتخاب وینچ مناسب صنعت

برای انتخاب وینچ مناسب ابتدا نیاز به روشن نمودن یک سری فاکتور مهم است که تاثیر زیادی در عملکرد مناسب و بازدهی وینچ دارند و شامل سرعت و قدرت مورد نیاز، شرایط محیطی، میزان بودجه، برند و بار مد نظر برای جابجایی می باشد.

در صورت استفاده از وینچ با قدرت کمتر یا بیشتر از حد مورد نیاز صنعت، عملکرد وینچ با مشکل روبرو خواهد شد و در نتیجه نمی توان بازده کافی را از آن دریافت نمود. همچنین شرایط محیطی محل کار نیز از جهت بروز خطرات و حوادث احتمالی حائز اهمیت است. به عنوان مثال استفاده از وینچ های برقی در محیط هایی با خطر و احتمال آتش سوزی نادرست است و احتمال بروز حوادث خطرناک و انفجار را بالا می برد. همچنین در محیط های مرطوب نیز استفاده از وینچ های بادی توصیه نمی گردد.

قیمت و خرید وینچ جرثقیل

به دلیل تنوع بالا در مدل ها و برندهای موجود برای وینچ، انتخاب وینچ نیازمند شناخت ظرفیت مورد نیاز و انواع وینچ های موجود در بازار است. لذا فروشگاه ویتال بکسل به عنوان عرضه کننده انواع وینچ از معتبر ترین برندهای دنیا اقدام به گردآوری مجموعه ای از بهترین وینچ ها در ظرفیت های مختلف نموده است. لازم به ذکر است قیمت وینچ متاثر از فاکتورهای مهمی چون مدل، برند، ظرفیت و قطعات به کار رفته در دستگاه است.